Babutsa

 

Kıbrıs'ımın saymakla bitmeycek güzelliklerinden babutsa meyvesiyle karşınızdayım bugün.Sıcakların başgöstermeye başladığı bir günde henüz meyveleri olgunlaşmamış olsada aklımızdan çıkmayan hemen olsalarda yesek dediğimiz babutsamız.Kabuğundaki dikenleriyle trip atan tek meyve.Babutsa kaktüs türü bir bitkinin meyvesidir.Akdeniz' de dolayısıyla da ülkemizde bolca yetişen babutsaya Türkiye'nin Akdeniz ve Ege bölgelerindede rastlanmaktadır. Türkiye halkı babutsayı mısır inciri yada dikenli incir olarak adlandırır.Kıbrıs'ımızla özdeşleşen bu meyveyi Kıbrısımızın nazlı güzel kadınlarıyla da özdeşleştirmekteyim.Güzel ve nazlı bir Kıbrıs kadının tribine benzer kabuğundaki dikenler.Sadece dikenine katlanan insanlar görebilir içlerindeki güzelliği, çekirdekli olsada meyvesi bilen bilir bu eşsiz lezzeti.Eşsiz lezzetinin yanında pek çok faydası bulunmaktadır babutsanın.Sindirim sistemine fayda sağladığı yapılan araştırmalar sonucu kanıtlanmıştır ancak yerken abartılmamalı ve üstünden su içilmemelidir.Babutsalar genellikle Temmuz ayında olgunlaşıp toplanmaktadır.Kaktüs bitkisi çok dikenli bir bitki olduğundan babutsaları toplamak da deyim yerindeyse her babayiğidin harcı değildir aslında.Bu nedenle babutsa lezzetinden vazgeçemeyen halk babutsaları kolay toplayabilmek için  ucunda bardak gibi bir yapı olan uzun sopalar üretmiştirler.Genellikle boyu çok uzun olan babutsa toplama değnekleri toplayıcı tarafından babautsanın olduğu yere doğru uzatılarak, meyvenin değneğin ucundaki ağzı keskin bardağa girmesiyle tek tek koparılır.Toplandıktan sonra ayıklanması da bir o kadar zahmetlidir.Çatal bıçak yardımıyla ayıklanan babutsalar buzdolabında soğuyana kadar beklerler.Temmuz ve Ağustos sıcaklarında serinlemek için eşsiz bir lezzet olan babutsanın lezzetinin toplanıp ayıklanmasına gereken emeğe değecek kadar eşsiz olduğunu söylemeden edemem.Köy yerlerinde daha çok rastlanan babutsayı bazı insanlar ek gelir olarak görmektedir.Babutsanın toplayıp ayıklanmasında profesyönel olan insanlar bu eşsiz lezzettti 2 yada 3 aylığına olsada gelir kapısı olarak görmektedirler.Profesyönelce toplayıp ayıkladıkları babutsaları pazarlarda yada marketlerde ,toplama ve ayıklama zahmetine katlanmak istemeyen ama bu eşsiz lezzetten de vazgeçemeyen insanların satışına sunarlar.

 

Kıbrıs Lalesi,(Tulipa cypria)

 

Kıbrıs lalesi ,(tulipa cypria) ,bizim deyimimizle 'medoş lalesi '.Kıbrıs'ımızın adıyla özdeşleşmiş eşsiz bir çiçek.Bahar mevsimlerinde doğa gezintinizi süsleyen özellikle Girne ve Güzelyurt bölgeleri arasında kalan bölgede yetişmektedir.Her yıl Mart ,Nisan aylarında yerden yeniden açmakta ve kurumakta olan lalemiz çok yıllık soğanlı bir bitkidir.Tek bir çanak üzerinde altı oval taç yapraktan oluşur.Taç yaprakları kırmızıya yakın bordo renkte olup iç kısımlarının dip kısmı siyah zemin üzeri sarı renkle çevrilmiştir.Medoş lalaesi çiçeğinden dökülen tohumla çoğalmaktadır.Benim çocukluğum zamanında bahar yürüyüşlerinde medoş lalesi tarlalarına gider laleler toplanır, ya bir tanıdığımıza hediye verilir yada evimizde asil duruşuyla misafir olurdu.Lalelerin aşırı toplanması ,tarlaların derin sürülmesi tepelerin ağaçlandırmak maksadıyle teraslanması yangınlar ve benzeri olaylar nedeniyle günümüzde medoş lalesi tarlaları azalmış ve medoş laleleri ender bulunan bir çiçeğe dönmüş olduğundan 1998 senesinden beridir koruma altına alınmış, toplanmasına yasak getirilmiştir.Şimdilerde laleleri evimize götüremeyip hediye edemesekde bahar aylarında bu eşsiz bitkinin asil duruşunu  ve o taze güzelliği görebilmek için dağ tepe tırmanmaktan çekinmiyoruz.Şimdilerde nadir bulunan medoş lalesinin yine lale tarlalarına dönüşmesini ancak yeni nesiller sağlayabilir diye düşündüğümden çocuklarımıza bölgemizin bu eşsiz, narin ,hazinesini tanıtmak ve onu korumalarını anlatmak zorunda olduğumuzu düşünmekteyim. Tepebaşı köyü sakinleri köylerinde ve civar köylerde yetişen bu eşsiz hazinemizi korumak ve yeni nesillere aktarılmasını sağlamak amacıyla her yıl geleneksel medoi lalesi festivali düzenlemektedir.Yolunuz bahar aylarında Kıbrıs'a düşerse bu eşsiz güzellikteki hazine medoş lalemizi muhakkak ziyaret edin derim.

 

Kadınlar çiçekleri çok sever biz Kıbrıs'lı kadınlarda medoş lalelerini ama koparmadan.Nesli tükeniyor olsun yada olmasın  her çiçek dalında güzeldir. 

Pasdelli

 

Kıbrıs'ımızın eşsiz atıştırmalıklarından biriyle daha karşınızdayım.Pastelli bizim bölgemizde yetişen harnup ağaçlarımızdan toplanan harnupların pekmeziyle yapılan tatlı bir atıştırmalıktır.

Pekmez ateş üstünde konsantre bir hal alıncaya kadar kaynatılır.Konsantre bir hal alıncaya kadar kaynatılan pekmez soğuyunca katı bir hal alacak ve pastelli basit haliyle hazır hale gelecektir.Bu nedenle pastellilerimiz katılaşmadan önce şekil verilir ve ağartılmış susam serpilerek susamlı pastellilerimiz hazır hale getirilir.İsteğe göre içibe bal yada badem yada herikisi birden içine karıştırılabilir.Harnup ağaçları yetiştirlimesi bakımından Kıbrıs iklimine uygundur ve genellikle Kıbrıs'ta doğal olarak yetişirler.Yetiştirilmesi bakımından bölgemize uygun olan harnup ağacını bazı insanlar evlerini yada arsalarını çevrelemek içinde yetiştirirler Tamamen doğal olarak yetişen  harnup ağaçlarının meyvesinin, demir artırıcı özelliğinden tutunda ağız aftlarına ve burada sayamayacağım birçok hastalığa faydası olduğu yapılan bilimsel çalışmalarla da kanıtlanmıştır.Pastelli, harnup pekmezinin doğallığı ve iyileştirici özelliğinden ayrıca şeker ilavesiz oluşundan dolayı mükemmel bir ara öğün atıştırmasıdır.Yapısı gereği biraz sert olduğundan diş problemleri yaşayan insanların pastelli tüketirken biraz dikkatli olmalarını önermekteyim.Kıbrıs'a turist olarak gelenlerin geri dönüşte evlerine götürebilecekleri ,taşıması kolay ve yer kaplamayan eşsiz bir lezzet olduğunu düşünmekteyim.Harnup pekmezi genellikle Ozanköy yöremizde yapılmakta olsada Pastellimiz Kıbrıs'ımıza ait yiyecekler satan tüm yerlerde ve pazarlarda bulunmaktadır.

 

 

Başka bir Kıbrıs lezzetinde ,güzelliğinde buluşmak ümidiyle,

 

 

 

Ekmek Kadayıfı

 

 

Kıbrıs tatlısı denildimi hemen akla ekmek kadayıfı gelir.Bayramların ,özel günlerin, vazgeçilmeyen eşsiz bir lezzetidir.Genellikle soğuk yenilen bir tatlıdır.Kış mevsimlerinde üzerine kaymak ,yazmevsimlerinde ise üzerine vanilyalı dondurma koymak suretiyle ikram edilir.

Kıbrıs'ta Kıbrıs yemekleri yapan bir  ziyafet sofrasındaysanız tatlı olarak genellikle ekmek kadayıfı ikram edilir.

Ekmek kadayıfının ekmek hamuru Kıbrıs'da seçkin ekmek fırınları tarafından hazırlanmaktadır.Her fırından ekmek kadayıfı ekmeği alınmaz.Kendine güvenmeyen ve bu işin sırrını bilmeyen fırıncılarda ekmek kadayıfı ekmeğini ürünlerinde bulundurmazlar.Bazı ev hanımlarımız ekmek kadayıfı ekmeğinin hamurunu kendileri yapıyor ve tariflerini internet ortamında paylaşıyor olsalarda ben henüz seçkin fırıncılarımızın hazırladığı ekmek kadayıfının başarısını yakalayana rastlamış değilim.

Yuvarlak olarak hazırlanan ekmek özel tekniklerle kurutulur.Kurutulan ekmek genellikle bir hafta içerisinde tüketilmelidir.Günün menüsünde ekmek kadayıfı olan mutfaklarda ekmek kadayıfını yapacak kişi önce fırından yada marketten ekmeklerini alarak işe koyulur.

Ekmek kadayıfı ekmekleri iki boy olarak satışa sunulmaktadır küçük olanı sekiz büyük olanı onaltı kişiliktir.Büyük boy ekmek kadayıfı almışsanız öncelikle bir tencereye yedi bardak su 5 bardak da şeker koyarak şerbetini hazırlamaya başlarsınız.Şerbet kaynamaya başlayınce içine yarım limon suyu ve çiçek suyu konulur.Lezzetli bir ekmek kadayıfının  püf noktasıda çiçek suyudur.Şerbet hazırlanırken kadayıf ekmeğine su az miktarda çiçek suyu serpilerek ıslatılır.Yaklaşık 500 gramlık bizim deyimimiz ile' nor'  başka bir deyimle lor peyniri ayrı bir yerde içine badem kesilerek ve ağız tadına göre şeker katılarak çatalla ezip karıştırılır.

Hazırlanan iç harcı ıslatılan ekmeğin bir katına eşit miktarda yayılır ve diğer katı üzerine kapatılır.Şerbet sıcakken kepçe yardımıyla hazırlanan ekmeğin üzerine gezdirilir.Tepsinin içinde fazla kalan şerbet bir yemek kaşığı yardımıyla ekmeğin üstüne yedirilir.Bazı insanlar yedirme işlemini kısık ateşte ocağın üstünde yapmaktadır.Soğuduktan sonra buzdolabında 2 yada 3 saat dinlendirilir.Daha öncede belirttiğim üzere üstüne mevsimine yada ağız tadına göre kaymak yada dondurma konarak servis edilir.

 

Ekmek kadayıfı kadar tatlı ,lezzetli ve güzel günler geçirmeniz dileğiyle...

Ah Kıbrısım Kıbrısım

                        
Kıbrıs adası Akdeniz'de  Sicilya ve Sardunya'dan sonra üçüncü büyük adadır.
Birçok şarkı bestelenmiştir Kıbrıs için, öyle ya bu manzaraya bakıp da ilham almayan sanatçı yoktur bence.Kıbrıs yazılarımda ara ara bu şarkılara yer vermek beni çok mutlu edecektir.Bugün benim en sevdiğim Ah Kıbrıs'ım şarkısını sizlerle paylaşmak istedim.

Kıbrıs bir adamıdır
Cennetten parçamıdır          
Kıbrıs'ın güzel kızı              
Yanakları kırmızı                 
Akdeniz'in yıldızı                
Ah Kıbrıs'ım Kıbrıs'ım

Lefkoşa merkezidir
Kıbrıs'ın şerefidir
Lefkoşa'nın gençleri
Çeler hep gönülleri
Çeliktendir elleri
Ah Kıbrıs'ım Kıbrıs'ım

Mağusa hisarları               
Yeşil Girne dağları                
Baf'ın güzel bağları                           
Ah ne hoştur Kıbrıs'ım

Kıbrıs'ı ben bırakamam
Gurbette yaşayamam
İskele sahiline
Leymosun içkisine
KIzların sevgisine
Vurgunum ben Kıbrıs'ım                                    

Şarkı sözleri Kamuran Aziz Hanımefendi'ye ait.
Öyle güzelde bir melodisi varki dinlemenizi mutlaka tavsiye ediyorum.

Bende vurgunum Kıbrıs'ıma ,Kıbrıs insanına her bölgesine burada daha yazamaycağım birçok güzelliğe .'Kargaya sümüğü tatlı 'diye bir deyim vardır hatta hikayesi bile vardır duymuşsunuzdur muhakkak ama benim  Kıbrıs sevdamın  burada yaşadığımdan dolayı olduğunu zannetmiyorum.Başka bir şehirde büyüyen biri olsaydım ve yolum bir şekilde bu adadan geçmiş olsaydı kendi ülkeme ağlayarak dönerdim sanırım.Kıbrıs 'la bir şekilde tanışmış ama farklı şehirlerde yaşayan insanlar yazdıklarımı okuyunca bu duyguyu anlayacaktır.


Bir başka Kıbrıs şarkısında görüşmek ümidiyle,

Karpaz Eşşeği

Kıbrıs'ın sahip olduğu doğal zenginliklerden biri konumunda olan bu yabani eşeklerin varlığı ile ilgili ilk kaynak 1878 yılına kadar gider.Kıbrıs'daki vahşi hayat ile ilgili araştırma yapan çeşitli kaynaklardan alınan bilgilere göre yüzyıllardan beri bu yabani eşekler Karpaz yöresinde yaşamlarını sürdürmektedirler.Bölgede serbest olarak dolaşan bu yabani eşekler yapı olarak diğer eşeklerden iridirler .

Kıbrıs'ta asırlarca taşıt hayvanı olarak rol oynamış ve Kıbrıs'lılar tarafından eşeklerin mercedes i olarak tanımlanmıştır.Kıbrıs halkının telaffuz biçimiyle Kıbrıs eşşeği bölgede serbest dolaştıklarından insanlara alışmıştırlar.İnsanlara yakın olma davranışları insanları ürkütüp rahatsız etsede onlar bu durumdan pek memnundurlar.Karpaz bölgesine giderseniz yolda karşınıza iri bir eşek çıkıp arabanızın içini meraklı bakışlarla incelemek isteyebilir.

 Zaferburnunu yada Altınkum'u ziyarete gidiyorsanız yanınızda biraz yeşillik bulundurmanız onları beslemeniz açısından iyi bir fikir olacaktır.Böylelikle hem karnı aç olan birkaç hayvan beslemiş olur hemde yolunuza çıkmışsa onlara zarar vermeden yolunuzdan çekilmesini sağlamış olursunuz.

Eşeklerin davranış ve bilişleri üzerine yapılan çalışmalar sonucunda bu hayvanların oldukça zeki ,dikkatli ,arkadaş canlısı ,oyuncu ve öğrenmeye meraklı gibi oldukları görülmektedir.Genellikle sahipleri tarafından inatçı oldukları da söylenir.

Barış Manço abimiz şarkısında sanki Karpaz eşeklerini anlatmaktadır.

Kaç yıl oldu saymadım köyden göçeli

Mevsimler geldi geçti görüşmeyeli
Hiç haber göndermedin o günden beri
Yoksa bana küstün mü unuttun mu beni

Dün yine seni andım gözlerim doldu
O tatlı günlerimiz bir anı oldu
Ayrılık geldi başa katlanmak gerek
Seni çok çok özledim arkadaşım eşek

Arkadaşım eş arkadaşım şek arkadaşım eşek

Yaban tayları çayırda tepişiyor mu
Çilli horoz kedilerle dövüşüyor mu
Sarıkız minik buzağıyı sütten kesti mi
Kuzularla oğlaklar sevişiyor mu

Uzun kulaklarını son bir kez salla
Tüm eski dostlarımdan bir haber yolla
Ayrılık geldi başa katlanmak gerek
Seni çok çok özledim arkadaşım eşek
Arkadaşım eş arkadaşım şek arkadaşım eşek

Kıbrıstan Sevgilerle,                                                                            

    

Altın Kumsal

 

 

Kıbrıs'tan bahsedilir de altın kumdan söz edilmezmi ki ,Karpaz bölgemizdeki nadide kumsalımız Akdeniz'in en büyük, en bakir, ince kum plajı olan altın kum plajı muhteşem görüntüsüyle görenleri büyülemektedir.Kıbrıs'ın uç noktası olan Zafer Burnuna seyahat ederken bu muhteşem manzara muhakkak gözünüze çarpacaktır.Zaferburnu ve Karpaz eşeklerini ayrı ayrı kaleme almak istediğimden ayrıntıya girmiyorum ama zaferburnuna giderken önce Karpaz eşeklerine rastlayacaksınız daha sonra da karşınıza bu muhteşem manzara çıkacak.Deniz mevsimi ise muhakkak Altın kum sularına kendinizi bırakmanızı tavsiye ederim.Eşsiz kumsalda yürürken sanki pamuk üstünde yürür gübü hissedecek , berrak suları ile eşsiz bir huzura dalacaksınız. Akdeniz'in incisi diye adlandırdığımız Kıbrıs'ımızın muhteşem altınkum plajı Dünyamızdada ender bulunan plajlardan aslında.

 

Kıbrıs'ımızın en ünlü bölgelerinden biri olan ,Karpaz bölgemizde bulunan Altın kum plajını Karpaza düzenlenen turlarla ziyaret edebilirsiniz.Karpaz bölgesi için düzenlenen turlarda muhakkak uğranılan bu muhteşem mekan da bulunabilmenin büyük bir ayrıcalık olduğunu düşünmekteyim.Eğer araba ile seyahat ediyorsanız bu muhteşem yerden geçerken kendinizi Akdeniz'in sularına bu kumsaldan bırakmanızı kesinlikle tavsiye ediyorum.Berrak mavi suyla huzur bulacak ,incecik kumlardan kumsalda yürürken kendinizi tüy gibi hafif hissedeceksiniz.

 

Teknolojiden uzak olması ile henüz bakir yapısının bozulması engellenmiştir bu güzelim plajın.Geceleyin bu büyüyü romantik ve muhteşem güzelliklere çevirebilecek bir ışıklandırma yada teknolojiye sahip değildir mesela, ıssızdır  ve karanlıktır geceleri.Böylesine mükemmel bir güzelliğe yakışanın da bu olduğunu düşünüyorum.Doğal ,saf ,kirletilmemiş.Biz seni böyle seviyoruz Altın kum plajı...

 

Kıbrıs'a yolunuz düşerse muhakkak uğrayın derim.Doğal yapısı bozulmamış ,saf ,kirlenmemiş manzaralar insana huzur verir .Hep doğallıkla kalmanız dileğiyle 

Kabak Çiçeği Dolması

                Bugün çiçekten dolmaya giden güzel bir yolculuğa çıkalım istedim.Kıbrıs mutfağının bu özel yemeğini kaleme almak ve bu lezzet hakkında yazmak beni oldukça heyecenlandırırken karnımıda çok acıktırdığını itiraf etmek zorundayım.

Balkabağı bitkisinin tan ağarma vakti açtığı çiçeklerle yapılır.En önemli püf noktası çiçeklerin sabah erken toplanıp vakit kaybetmeden dolmanın hazırlanmasıdır.Çiçekler sıcağa dayanıklı olmadığından dolayı güneş günümüzü ısıtırken çiçeklerin yaprakları buruşarak kapanır ve ne kadar isterseniz uğraşın içine malzeme konulamayacak hale gelir.

Genellikle Mart ayında ekilen balkabağı bitkisi bugünlerde çiçek vermeye başlamış ve yılın ilk dolmaları sofralarımızda yerini almaya başlamıştır.

Çiçek dolması yapmak isteyen ev hanımı, çiçekleri kapanmadan taze bulabilmek için sabahın erken saatlerinde evinden çıkarak belki manavdan ,belki balkabağı yetiştiricilerinden,belkide kendi bahçesinden toplayarak çiçeklerini hazır eder.Üstündeki yeşil tüylü yaprakları kopararak yıkadığı çiçekler dolma yapmak için hazırdır.Çiçekleri yıkama işlemi kapanmalarını biraz olsun geciktirebilir.Bu arada dolmanın içi hazırlanır. Pirinç ayıklanıp yıkanarak içine soğan, domates, nane,zeytinyaği,limon ,tuz ve istege göre baharat ilavesiyle dolmanın iç harcı hazırlanır.İç harcı çiçeklerin içine doldurularak yapraklar dürülür ve tencereye dizilir.Bazı evhanımları çiçek dolması tenceresine aynı harçtan biber dolması hazırlayarak çiçek ve biber dolmasını birlikte pişirir. Çiçek dolmasının bu şekilde yapıldığı kanaatinde olan hanımlara göre ' biberin kokusu dolmada çıkmalıdır.'Fakat bu tamamen isteğe bağlıdır.Çiçeklerin doldurulup tencereye dizilmesinin ardından dolmaların üstünü örtecek kadar su ve en üste çiçeklerin açılmasını önlemek için porselen yada seramik uygun boyutta tabak konulur .Tencerenin kapağı tam kapalı şekilde en kısık ateşte pişirilen dolma ılık hale geldikten sonra tencerenin üstüne genişçe bir tepsi kapatılıp ters çevrilmek suretiyle tepsiye alınır ve üzerine zeytinyağı limon karışımı gezdirilir.  

Özellikle yaz aylarında kurulan sofralarda aranan lezzet olan çiçek dolmasının tadına  Kıbrıs'ta  Kıbrıs yemekleri yapan işletmelerde bakabilirsiniz.

 Bir kere tadına baktığınızda bir daha vazgeçemeyeceğiniz bir lezzet olduğunu buradan ben size garanti ediyorum...